Dalia, Dalie Georginia – Dahlia

Dalie, to rośliny o wysokości 20-150 cm zależnie od formy, korzeniach bulwiasto zgrubiałych, łodygach grubych, rozgałęzionych, wewnątrz pustych, liściach pierzastych. Koszyczki kwiatowe osadzone na długich wierzchołkach, o różnej wielkości i niemal wszystkich barwach. Wszystkie dalie mieszańcowe oznaczane są jako Dalia x cultorum- dalia ogrodowa. Budowa koszyczków jak i wysokość, są tymi kryteriami, jakie stosuje się przy podziale dalii ogrodowych. A więc wyróżniamy: • Dalie o kwiatach pojedynczych- złożone z jednego okółka, 6-10 płatków, okrągła tarcza środkowa, jest całkowicie odsłonięta i mieści tylko kwiaty rurkowate. Zaliczamy do tej grupy dalie ‘Top Mix’ (wysokość 20-40 cm, koszyczki kwiatowe szerokości 2-4 cm, w wielu intensywnych kolorach, licznie ukazujące się od końca lipca) i dalie ‘ Mignon’ ( wysokość 20-40 cm., pędy krótkie, koszyczki kwiatowe szerokości 5-10 cm, możliwie barwne wariacje); • Dalie o kwiatach półpełnych- mające dwa lub więcej okółków, płaskich różniących się formą, wielkością kwiatów brzeżnych wokół tarczy środkowej, która jest bardziej lub mniej osłonięta. Zaliczamy do nich dalie peoniowe- podwójne ( o dwóch- trzech okółkach, kwiatach języczkowatych, często skręconych i wygiętych, a koszyczki średnicy 8-15 cm, wysokość waha się między 50-110 cm), dalie kryzowane (o kwiatach z pojedynczym kółkiem zewnętrznym, który stanowi kryzę, koszyczki o średnicy 7-12 cm, wysokość 80-120 cm), dalie anemonowe- powojnikowate (składające się z pojedynczego lub kilku okółków, płaskich płatków otaczających kwiaty rurkowate, wysokość 80-100 cm); • Dalie o kwiatach pełnych, w których wszystkie kwiaty są przekształcone w płatki, są one pełne, bez wolnej tarczy środkowej. Do tej grupy należą dalie grzybieniowe ( przypominające lilię wodną, pełne o prostych płatkach lub lekko podłużnych, zwiniętych na zewnątrz lub wewnątrz), dalie dekoracyjne ( o koszyczkach osiągających nawet 30 cm średnicy), dalie kuliste (kuliste koszyczki kwiatostanowe o średnicy około 10 cm), dalie pomponowe (podobne do kulistych, tylko bardziej zaokrąglone i mniejsze, koszyczki o średnicy większej niż 5 cm, wysokość tej formy osiąga około 1 metra), dalie kaktusowe (o pełnych kwiatach, zaostrzonych i wąskich płatkach, średnica 10-25 cm, wysokość 30-130 cm), dalie jeleniorogie (są to przeważnie duże dalie kaktusowe lub półkaktusowe, których płatki są na czubku rozwidlone i ząbkowane), dalie półkaktusowe (węższe od dalii dekoracyjnych, ale szersze od kaktusowych, płatki w połowie zwinięte do tyłu), dalie storczykowe (o gwieździstych koszyczkach, długich na końcach wygiętych języczkowatych kwiatach, z krótszym po środku); • Dalie karłowe, niskie i o różnych koszyczkach. Znane polskie odmiany tej grupy to m.in. ‘Alaska’ (białe), ‘Corrida’ (czerwonopomarańczowe), ‘Syrena’ (lilaróżowe), ‘Jantar’ (pomarańczowe).
Uprawa
Dalie wymagają stanowiska słonecznego lub lekko zacienionego, gleby przepuszczalnej, lekko wilgotnej, zasobnej w składniki pokarmowe. Rozmnażamy je zarówno wegetatywnie jak i generatywnie. Sadzonkowanie, to bardzo wydajna metoda rozmnażania, polegająca na pozyskaniu kilkucentymetrowych pędów wraz z tzw. piętką, które sadzonkuje się w perlicie lub piasku, utrzymując temperaturę 20 ºC. Sadzonki pozyskujemy z bulw, które sadzimy w lutym, pod osłonami w ziemi - torfie Stosujmy ukorzeniacz. Po ukorzenieniu (2-4 tygodnie) rośliny się uprawia w tem. 14-18 ºC. Bardziej popularną metodą rozmnażania jest podział bulw- karp, co czynimy przed samym sadzeniem, zwracając uwagę na to, aby każda oddzielona część miała, co najmniej jeden wykształcony pąk. Tego typu rozmnażanie pozwala, co najwyżej potroić liczbę roślin. Rozmnażanie generatywne jest możliwe tylko u niektórych pojedynczych dalii np. ‘Top mix’. Nasiona wysiewamy luty- marzec, temperatura kiełkowania 18-20 ºC, pikowanie następuje po 2- 3 tyg. Wraz z wzrostem roślin przygotowujemy je do niższych temperatur. Dalie wysadzamy do gruntu po wiosennych przymrozkach (II/III dekada maja) w rozstawie, zależnie od formy: bardzo wysokie 80-100 cm, wysokie 70 cm, niskie 30-40 cm, karłowate 15-20 cm. Usuwanie przekwitłych kwiatów powoduje ładniejsze i dłuższe kwitnienie. Nawożenie umiarkowane, trzeba uważać, aby nie przesadzić z azotem, którego nadmiar spowoduje zbytni rozrost rośliny i mniejsze kwitnienie. Wysokie odmiany na wietrznych stanowiskach wymagają palikowania. Na zimę, po pierwszych przymrozkach, rośliny wykopujemy, pędy przycinamy na 10- 20 cm nad ziemią, karpy po krótkim osuszeniu, powinny trafić do pomieszczeń zabezpieczonych przed mrozem 5-8 ºC. W przypadku suchych pomieszczeń przysypujemy je np. trocinami, torfem czy piaskiem. Zimą kontrolujemy , usuwając na bieżąco chore bulwy.
Zastosowanie
Wysokie jak i bardzo wysokie formy niezastąpione w naturalistycznych kompozycjach, niskie i karłowe na rabaty, kwietniki, jak również do pojemników, donic, mis. Dalie bardzo elegancko prezentują się sadzone grupami na trawniku.
Okres kwitnienia
Od lipca do października